Przejdź do następnych akapitów:
Pierwszy zegarek o kształcie i mechanizmach podobnych do tych znanych ze współczesności powstał w 1504 roku i jego wynalazcą był Peter Henlein. Jak zatem odmierzano czas przed wynalezieniem przełomowego zegara? Jak z czasem radzili sobie starożytni mieszkańcy Ziemi?
Zegar słoneczny
Był jednym z pierwszych zegarów. Jednak niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że on również ewoluował. Pierwszy z zegarów słonecznych, gnonom, pojawił się ponad 2 500 lat p.n.e. w Chinach. Był to pręt wbity pionowo w ziemię. Długość jego cienia wyznaczał godzinę. Nie zdawano sobie jednak sprawy z faktu, że w zależności od pory roku i wysokości słońca – rzucany cień miał różną długość. Z tego powodu zegar był nieprecyzyjny.
Dopiero gdy zaczęto obserwować pozorny ruch słońca po niebie stworzono okrągłą tarczę zegara. I to nie jego długość, a miejsce padania wskazywały aktualny czas. Taki model zegara słonecznego był nieco bardziej precyzyjny. To jednak nie wszystkie modyfikacje, które przechodził zegar słoneczny na przestrzeni lat. W późniejszym czasie pręt nie był już wbijany pionowo w ziemie, tylko pod kątem. Na dodatek – odpowiednim do danej szerokości geograficznej. Ten zabieg pozwolił usystematyzować czas na świecie i zapewnił dokładniejszy pomiar. Nie rozwiązał jednak problemu nocnego mierzenia czasu.
Zegar gwiazdowy
Jest odpowiednikiem zegara słonecznego i umożliwiał mierzenie czasu w nocy. Był jednak jeszcze mniej precyzyjny, ponieważ pomiar odbywał się na podstawie obserwacji pozornego ruchu Gwiazdy Polarnej na niebie. Niestety, nie rzuca ona tak silnego światła, jak słońce, przez co skonstruowanie mechanizmu „śledzącego” było niemożliwe. Z tego powodu trzeba było posiadać wiedzę dotyczącą położenia gwiazdy polarnej na niebie względem pór roku i pozycji geograficznej. Tak określano porę nocy.
Astrolabium
To model rzutu na powierzchnię płaską, pokazujący pozycję obiektów na niebie w danym czasie lub danego dnia, które są widoczne na podanej szerokości geograficznej z powierzchni Ziemi. Astrolabium składało się na początku z drewnianych, a później mosiężnych i srebrnych komponentów. Miało uniwersalne zastosowanie. Używane było w astronomii, nawigacji oraz miernictwie. Dzięki niemu określano także czas, zarówno za dnia jak i w nocy, analizując położenie ciał niebieskich względem Ziemi. W dzień, na podstawie obserwacji Słońca oraz w nocy, na podstawie obserwacji gwiazd.
Zegar wodny (klepsydra wodna)
To prototyp klepsydry piaskowej wynaleziony przez Egipcjan i pierwszy całodobowy zegar. Składał się z dwóch naczyń: górnego i dolnego. Działało w oparciu o bardzo prosty mechanizm: woda z jednego naczynia uciekała przez otwór, do drugiego. Tak mierzono czas. Zegarem wodnym trudno było jednak wskazywać określoną godzinę, służył bardziej do odmierzania określonej jednostki czasu. A i to sprawiało pewną trudność z powodu… ciśnienia wody. Im więcej wody było w naczyniu, tym szybciej z niego uciekała. Dlatego wraz z upływem wody, czas… płynął wolniej. Dopiero później wynaleziono… klepsydrę piaskową.
Klepsydra piaskowa
Na piasek, w przeciwieństwie do wody, nie wpływa ciśnienie, dlatego pomiar był bardziej precyzyjny. W taki sposób dokładniej odmierzano czas, szczególnie przemówień czy rozpraw sądowych. Wciąż jednak trudno było ustalić aktualną godzinę…
Dopiero później zaczęły pojawiać się zegary wahadłowe, mechaniczne, a następnie elektroniczne, które pozwalają nam na niesamowicie dokładny pomiar czasu. Pamiętać należy jednak o tym, że wcześniej czas był traktowany inaczej, a ludzie nie byli jego… niewolnikami.;) Rytm życia wyznaczało głównie słońce i pory roku, i to na tamte czasu zupełnie wystarczało.
